Gıda Mühendislerinin Çalışma Alanları Kılavuzları-2 Gıda Üretiminde Gıda Mühendisinin Rolü Kitapçığı Çıktı!
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası 15. Dönem Yönetim Kurulu olarak; daha önceki dönemde çalışmaları planlanan, Gıda Mühendislerinin çalışma alanlarına yönelik ve bu alanlardaki önemli noktaların öne çıkartıldığı “Çalışma Alanları Kılavuzları” serisinde ikinci olarak “Gıda Üretiminde Gıda Mühendisinin Rolü” isimli yeni kitapçığımızı sizlere sunuyoruz. İlk olarak, Ocak 2024’te, yayımladığımız ve meslektaşlarımızın iş yaşamlarına katkı sağladığını düşündüğümüz “Turizm Sektöründe Gıda Mühendisinin Rolü” kitapçığının ardından, Gıda Mühendislerinin önemli roller aldığı “Üretim” alanı için özellikle genç meslektaşlarımız ön planda olmakla beraber bütün üyelerimize katkı sağlayacağını düşündüğümüz bu kitapçığın, bir baş ucu rehberi olabileceğine inanıyoruz.
Kariyerinin başındaki meslektaşlarımıza rehberlik etmek amacıyla hazırladığımız “Çalışma Alanları” serimizin ikinci kitabı olan bu kaynakta, “Üretim Bölümü” çalışmaları detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Çalışma alanları komisyonunda yer alan, konularında deneyimli ve uzman meslektaşlarımızın on üç soruya verdikleri yanıtlar doğrultusunda, üretim alanının kapsamı ve dinamikleri açıklığa kavuşturulmuştur.
Üretim, ham maddelerin veya bileşenlerin işlenip nihai ürünlere dönüştürülmesi sürecidir. Dünya ekonomisinin temel taşlarından biri olan bu sektör, yıllık olarak dünya ticaretine hem maddi anlamda katkı sağlamakta hem de milyonlarca kişiye istihdam sunmaktadır. Endüstriyel gıda üretimi, insanlık tarihindeki teknolojik ilerlemenin bir aynası gibidir. Taş Devri’nde başlayan üretim süreci, zaman içinde inovasyon ve teknolojinin etkisiyle büyük bir dönüşüm yaşamıştır. Üretim, MÖ 10.000 civarında insanların yerleşik hayata geçerek tarımla uğraşmaya başlamasıyla ortaya çıktı. Bu dönem, insanlığın gıda üretimi konusunda ilk büyük adımıydı. Ancak, üretim küçük ölçekli ve yereldi. Hammaddelerin işlenmesi elle veya basit araçlarla yapılırdı.
Endüstriyel gıda üretimi, Sanayi Devrimi ile büyük bir dönüşüm geçirdi. 18. yüzyılda buhar gücünün keşfiyle başlayan süreç, tarım ve gıda işleme yöntemlerini mekanize ederek üretim kapasitesini artırdı. 19. yüzyılda, teneke kutularda gıda muhafazası gibi yenilikler, gıdaların daha uzun süre saklanmasını sağladı. Elektrik ve seri üretim tekniklerinin, soğutma teknolojisinin yaygınlaşmasıyla 20. yüzyılda gıda üretimi daha da hızlandı ve çeşitlendi. Günümüzde ise endüstri 4.0 teknolojileri, otomasyon ve yapay zeka ile gıda üretimi giderek daha teknolojik ve verimli hale gelerek, gelişmektedir.
Türkiye’de gıda üretimi, Osmanlı dönemindeki yerel ve geleneksel üretimle başladı. Cumhuriyetin ilk yıllarındaki modernleşme adımlarıyla devlet destekli fabrikalar kurularak un, şeker ve süt gibi temel gıda ürünlerinin endüstriyel üretimi teşvik edildi 1950’lerde sanayileşmeyle gıda işleme tesisleri artarak, konserve, dondurulmuş gıda üretimi yaygınlaştı ve süt ürünleri ve et işleme gibi alanlarda endüstriyel üretim hız kazandı. 1980’lerden itibaren Türkiye, küresel gıda pazarına entegre olmaya başladı. Türkiye’nin dışa açılma politikalarıyla birlikte gıda sektöründe özel sektör yatırımları arttı. Bu dönemde, uluslararası standartlara uygun üretim yapan modern tesisler kuruldu ve ihracat odaklı üretim teşvik edildi. Gıda üretiminde otomasyon ve teknoloji kullanımı arttı. Ayrıca, ihracata yönelik üretim yapan büyük ölçekli gıda işletmeleri ortaya çıktı. Küreselleşme ve teknolojik yeniliklerle otomasyon arttı ve Türkiye, uluslararası gıda pazarında önemli bir oyuncu haline geldi. Özellikle işlenmiş gıda ürünleri, organik gıda ve hazır gıda sektörlerinde büyük ilerlemeler kaydedilmiştir.
Ülkemizde Gıda ve İçecek Sektörü 2022 yılı verileriyle toplam 1,5 Trilyon TL ciro elde ederek imalat sanayi içinde yaklaşık %14 oranında önemli bir paya sahiptir. 59 bin işletmede 545.525 kişiye istihdam sağlayan gıda ve içecek sektörü yıllardır ihracat ithalat dengesini artı değer ile kapatarak Türkiye’nin büyümesine katkı sağlamaktadır.
Üretim Bölümü çalışmaları, üretim sistemi için belirlenmekte olan hedefler gereği, multidisipliner ve geniş bir alan bilgisini zorunlu kılar. Ayrıca bir operasyon bölümü olan üretim çoğu zaman dinamik ve sapmaya fazlasıyla açık
süreçleriyle zorlayıcı özellikler de barındırmaktadır. Bu kitapçıkta, üretim bölümünün yapısı ve temel süreçleri tanıtılmakta; aynı zamanda, karşılaşılabilecek zorluklara rağmen başarılı sonuçlar elde edebilmek için deneyime dayalı bilgi ve öneriler sunulmaktadır.
Gıda üretim sisteminde görev alan tüm meslektaşlarımıza kitapçığımızın
faydalı olmasını diler, katkı sağlayan tüm üyelerimize teşekkür ederiz.
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası
15.Dönem Yönetim Kurulu
Çalışmayı hazırlayan komisyon üyeleri:
Harun Tuygan, Celal Selçuk Esen, Dila Beşen, Hasan Ali Bozdemir, Nilgün
Koçoğlu Ünver, Selin Eşer Cingöz, Yasemin Savaş Tuğlu
Genel merkez, Şubelerimiz ve Temsilciliklerimiz'den temin edebilirsiniz. PDF'ine web sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
https://icerik.gidamo.org.tr/uploads/PublicationFiles/2025-05-14-11-07-02-548323.pdf
Kariyerinin başındaki meslektaşlarımıza rehberlik etmek amacıyla hazırladığımız “Çalışma Alanları” serimizin ikinci kitabı olan bu kaynakta, “Üretim Bölümü” çalışmaları detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Çalışma alanları komisyonunda yer alan, konularında deneyimli ve uzman meslektaşlarımızın on üç soruya verdikleri yanıtlar doğrultusunda, üretim alanının kapsamı ve dinamikleri açıklığa kavuşturulmuştur.
Üretim, ham maddelerin veya bileşenlerin işlenip nihai ürünlere dönüştürülmesi sürecidir. Dünya ekonomisinin temel taşlarından biri olan bu sektör, yıllık olarak dünya ticaretine hem maddi anlamda katkı sağlamakta hem de milyonlarca kişiye istihdam sunmaktadır. Endüstriyel gıda üretimi, insanlık tarihindeki teknolojik ilerlemenin bir aynası gibidir. Taş Devri’nde başlayan üretim süreci, zaman içinde inovasyon ve teknolojinin etkisiyle büyük bir dönüşüm yaşamıştır. Üretim, MÖ 10.000 civarında insanların yerleşik hayata geçerek tarımla uğraşmaya başlamasıyla ortaya çıktı. Bu dönem, insanlığın gıda üretimi konusunda ilk büyük adımıydı. Ancak, üretim küçük ölçekli ve yereldi. Hammaddelerin işlenmesi elle veya basit araçlarla yapılırdı.
Endüstriyel gıda üretimi, Sanayi Devrimi ile büyük bir dönüşüm geçirdi. 18. yüzyılda buhar gücünün keşfiyle başlayan süreç, tarım ve gıda işleme yöntemlerini mekanize ederek üretim kapasitesini artırdı. 19. yüzyılda, teneke kutularda gıda muhafazası gibi yenilikler, gıdaların daha uzun süre saklanmasını sağladı. Elektrik ve seri üretim tekniklerinin, soğutma teknolojisinin yaygınlaşmasıyla 20. yüzyılda gıda üretimi daha da hızlandı ve çeşitlendi. Günümüzde ise endüstri 4.0 teknolojileri, otomasyon ve yapay zeka ile gıda üretimi giderek daha teknolojik ve verimli hale gelerek, gelişmektedir.
Türkiye’de gıda üretimi, Osmanlı dönemindeki yerel ve geleneksel üretimle başladı. Cumhuriyetin ilk yıllarındaki modernleşme adımlarıyla devlet destekli fabrikalar kurularak un, şeker ve süt gibi temel gıda ürünlerinin endüstriyel üretimi teşvik edildi 1950’lerde sanayileşmeyle gıda işleme tesisleri artarak, konserve, dondurulmuş gıda üretimi yaygınlaştı ve süt ürünleri ve et işleme gibi alanlarda endüstriyel üretim hız kazandı. 1980’lerden itibaren Türkiye, küresel gıda pazarına entegre olmaya başladı. Türkiye’nin dışa açılma politikalarıyla birlikte gıda sektöründe özel sektör yatırımları arttı. Bu dönemde, uluslararası standartlara uygun üretim yapan modern tesisler kuruldu ve ihracat odaklı üretim teşvik edildi. Gıda üretiminde otomasyon ve teknoloji kullanımı arttı. Ayrıca, ihracata yönelik üretim yapan büyük ölçekli gıda işletmeleri ortaya çıktı. Küreselleşme ve teknolojik yeniliklerle otomasyon arttı ve Türkiye, uluslararası gıda pazarında önemli bir oyuncu haline geldi. Özellikle işlenmiş gıda ürünleri, organik gıda ve hazır gıda sektörlerinde büyük ilerlemeler kaydedilmiştir.
Ülkemizde Gıda ve İçecek Sektörü 2022 yılı verileriyle toplam 1,5 Trilyon TL ciro elde ederek imalat sanayi içinde yaklaşık %14 oranında önemli bir paya sahiptir. 59 bin işletmede 545.525 kişiye istihdam sağlayan gıda ve içecek sektörü yıllardır ihracat ithalat dengesini artı değer ile kapatarak Türkiye’nin büyümesine katkı sağlamaktadır.
Üretim Bölümü çalışmaları, üretim sistemi için belirlenmekte olan hedefler gereği, multidisipliner ve geniş bir alan bilgisini zorunlu kılar. Ayrıca bir operasyon bölümü olan üretim çoğu zaman dinamik ve sapmaya fazlasıyla açık
süreçleriyle zorlayıcı özellikler de barındırmaktadır. Bu kitapçıkta, üretim bölümünün yapısı ve temel süreçleri tanıtılmakta; aynı zamanda, karşılaşılabilecek zorluklara rağmen başarılı sonuçlar elde edebilmek için deneyime dayalı bilgi ve öneriler sunulmaktadır.
Gıda üretim sisteminde görev alan tüm meslektaşlarımıza kitapçığımızın
faydalı olmasını diler, katkı sağlayan tüm üyelerimize teşekkür ederiz.
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası
15.Dönem Yönetim Kurulu
Çalışmayı hazırlayan komisyon üyeleri:
Harun Tuygan, Celal Selçuk Esen, Dila Beşen, Hasan Ali Bozdemir, Nilgün
Koçoğlu Ünver, Selin Eşer Cingöz, Yasemin Savaş Tuğlu
Genel merkez, Şubelerimiz ve Temsilciliklerimiz'den temin edebilirsiniz. PDF'ine web sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
https://icerik.gidamo.org.tr/uploads/PublicationFiles/2025-05-14-11-07-02-548323.pdf
Okunma Sayısı: 536