TAKLİT VE TAĞŞİŞ LİSTESİNİN ANLATTIKLARI VE ANLATMADIKLARI
TAKLİT VE TAĞŞİŞ LİSTESİNİN ANLATTIKLARI VE ANLATMADIKLARI
Tarım ve Orman Bakanlığı, 01.03.2022 tarihinde, laboratuvar sonucuyla taklit veya tağşiş yapıldığı kesinleşen gıdaları üreten/ithal eden; kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye düşürecek şekilde bozulmuş, değiştirilmiş gıdaları üreten ve/veya satan firmaları kamuoyu ile paylaşmıştır.
Tüketici sağlığının ve menfaatinin korunması ve gıda sektöründe haksız rekabetin önlenmesi amacıyla 2012 yılından bu yana sürdürülen bu uygulama; bilgi içeriği yönüyle özellikle tüketici nezdinde anlamlı olmaktan uzak, gıda sektörü açısından ise etkisizdir.
Bakanlık tarafından kategorize edilerek Gıda Güvenliği Bilgi Sistemi (GGBS) kayıtlarında yer alan kayıt kapsamında 684.852 işletme, onay kapsamında ise 15.704 işletme olduğu görülmektedir.
700.000 civarındaki gıda işletmesinin bulunduğu ülkemizde son 10 yılda 2.000`e yakın firmanın taklit veya tağşiş yapan işletmeler listesinde yer aldığı bilgisi eksik ve yanıltıcıdır. Bakanlığın bu bilgilendirmesi, bu listenin oluşması sürecindeki ilgili döneme ait toplam denetim ve denetlenen ürün sayısı ile birlikte bir analiz ve değerlendirme de içermelidir.
Tüketici odaklı bu duyurunun faydalı olabilmesi için 2012 yılından bu yana yapılan duyurularda ifşa edilen firmaların son durumları, faaliyete devam edip etmedikleri, mevzuata uygun faaliyete geçip geçmedikleri gibi bilgi veya değerlendirmeler de kamuoyu ile paylaşılmalıdır.
Söz konusu liste incelendiğinde,
- Özellikle zeytinyağı, süt ürünleri, bal ile et ve et ürünlerinde tağşişin yüksek olduğu,
- Alkolsüz içecekler, çikolata ürünleri gruplarında ve bitki çayları başlığında ilaç etken maddesi kullanımına devam edildiği,
- Depo, Gıda Satış ve Diğer Perakende Faaliyet Gösteren İşletmeler ve Toplu Tüketim İşletmeleri kategorisinde markasız alkollü içkilerin satıldığı,
- Alkolsüz İçecekler listesinde ilaç etken maddesi içeren ürünlerle ilgili olarak söz konusu firmaların çoğunun GGBS`de yer almadığı anlaşılmaktadır.
Gıda sektöründe taklit ve tağşişin önlenmesi için denetim sıklığı yanında etkinliği de artırılmalıdır.
Diğer taraftan; onay işlemine tâbi işletmeler için, faaliyete geçmeden önce, Bakanlıktan onay alınması zorunludur. Kayıt işlemine tâbi işletmeler ise faaliyetleri ile ilgili işletme kayıtlarını Bakanlığa yaptırmak zorundadır. Ancak, kayıt kapsamında olan gıda üretim yerlerinden çoğundan sadece beyanname istenmekte; şeker üretimi ve şeker paketleme işletmeleri için beyannameye ek olarak taahhütname alınırken; sadece ekmek, ekmek çeşitleri, diğer ekmek çeşitleri ve sade pide üreten işyerleri ile yalnızca sade pide ve/veya ekmeğin son pişirme işlemini yapan işyerleri için beyanname ve İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatının sureti aranmaktadır.
Kayıt kapsamındaki işletmelerde üretilen gıdalarda da hayvansal ürünlerde olduğu gibi ciddi ve önemli sağlık tehdidi yaratan uygulamalar olabildiğinden, bu kategorideki üretim yerleri için onay prosedürüne benzer tedbirler alınmalı, beyana dayalı kayıt işlemi yapılmamalıdır.
Tıpkı onay kapsamındaki işletmeler gibi işletmenin ve içinde bulunduğu kategoriye uygunluğun da değerlendirilmesi dahil belirli prosedürler sonrası faaliyete geçmesine veya faaliyetini sürdürmesine izin verilmelidir.
GGBS sistematiği güncellenmeli, tüketicinin kullanması kolaylaştırılmalıdır.
Halkımızı bilgilendirmek amaçlı yayınlanan, gıdalarda taklit ve tağşiş yapan firmaların listesi, belli periyotlarda ve kısa zaman aralıklarıyla kamuoyuna duyurulmalıdır.
Gıda işletmelerini merdiven altından kurtarmak için kayıt altına alınması yeterli bir uygulama değildir. Aynı zamanda gıda güvenliği koşulları da Çalıştırılması Zorunlu Personel (ÇZP) istihdamı da sorgulanmalıdır.
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası
Yönetim Kurulu